Βιώσιμη τοπική ανάπτυξη με συμμετοχικές διαδικασίες

Κατά καιρούς η Κυθηραική κοινωνία έχει αναστατωθεί από διάφορα θέματα, τα οποία εμφανίζονται «ξαφνικά», μας απασχολούν έντονα για κάποιο χρονικό διάστημα και ακολούθως μπαίνουν στο περιθώριο της σκέψης μας, αντικαθιστούμενα από κάποιο νέο. Ενδεικτικά αναφέρω, το δασικό, το περιβάλλον, τις ανεμογεννήτριες, το συγκοινωνιακό, τα θέματα της Εγχωρίου, τα κρίσιμα έργα υποδομής και η προτεραιότητάς τους(ΧΥΤΑ, βιολογικοί καθαρισμοί, σχολεία, σφαγεία κλπ), αρχαιολογικά και πολιτιστικά γενικότερα θέματα κλπ. Σε κάθε περίπτωση, διαχρονικά άλυτα τα θέματα αυτά, από το επικοινωνιακό προσκήνιο ή το σιωπηλό παρασκήνιο, φρενάρουν την ανάπτυξη και την πρόοδο του νησιού και των Κυθηρίων.

Αν εξετάσουμε τα κοινά χαρακτηριστικά όλων αυτών των θεμάτων – προβλημάτων θα διαπιστώσουμε ότι, ενεργοποιούνται από εξωγενής κυρίως σε σχέση με το νησί παράγοντες, η τοπική ηγεσία αντιμετωπίζει τα θέματα κατασταλτικά και γενικότερα έπεται των εξελίξεων ενώ επί δεκαετίες σέρνονται και συμπαρασύρουν όλη την Κυθηραική κοινωνία.

Τελικά τα περισσότερα για να μην πω όλα τα προβλήματα του νησιού, έρχονται σαν αποτέλεσμα της έλλειψης στρατηγικού τοπικού σχεδιασμού από τους θεσμικούς φορείς του, γεγονός που επιτρέπει στον οποιονδήποτε καλοπροαίρετο αλλά και κακοπροαίρετο οικονομικό κερδοσκόπο ή έμπορο ελπίδων να αιφνιδιάζει και αναστατώνει την τοπική κοινωνία. Χαρακτηριστικό τελευταίο παράδειγμα αποτελεί η προσπάθεια χωροθέτησης μεγάλου αριθμού ανεμογεννητριών στο νησί.

Ας σκεφτούμε πόσο καλλίτερα θα ήταν αν ο Δήμος μας είχε καταστρώσει τα προηγούμενα χρόνια ένα σχέδιο χρήσεων γης μετά από ανοιχτή και συμμετοχική με τους πολίτες διαβούλευση και είχε προσδιορίσει αν πρέπει και σε ποιες περιοχές πιθανόν θα μπορούσαν να εγκατασταθούν ανεμογεννήτριες, αφενός προστατεύοντας το περιβάλλον και τη χρήση των παρακείμενων ιδιοκτησιών, αλλά μη εμποδίζοντας παράλληλα την αξιοβίωτη ανάπτυξη. Ομοίως θα μπορούσαν σε τοπικό επίπεδο να είχαν καθοριστεί οι περιοχές που έχουν δασικά χαρακτηριστικά οι οποίες να προστατεύονται και να μην εμφανίζεται κάθε τόσο η δασική υπηρεσία και να χαρακτηρίζει τα πάντα δασικά, αλλά στο τέλος να μένουν απροστάτευτα. Δεν είναι δυνατόν μέσα στη δεκαετία 1990-2000 τα δάση στο νησί να αυξήθηκαν από 20% σε 58% της συνολικής έκτασης του νησιού.!!!!! Και να σκεφτούμε ότι ήδη καταρτίζεται από το ΥΠΕΧΩΔΕ το πρώτο «Δασολόγιο», ενσωματώνοντας αποκλειστικά ότι τις τελευταίες δεκαετίες έχει χαρακτηριστεί «αναδασωτέο» από τις δασικές υπηρεσίες του κράτους. Αναρωτιέμαι μήπως η εξέλιξη αυτή μας αφορά και μάλιστα άμεσα?

Θεσμικά παρέχεται λύση για το σύνολο των προβλημάτων αυτών. Τη λύση υποδεικνύουν σα δικαίωμα και υποχρέωση οι Νόμοι 2508/1997 και 2742/1999, με τη θεσμοθέτηση των Σχεδίων Χωρικής και Οικιστικής Ανάπτυξης Ανοιχτής Πόλης(Σ.Χ.Ο.Α.Α.Π), που προβλέπουν για τους Καποδιστριακούς Δήμους της Χώρας.

Τα σχέδια αυτά δίνουν τη δυνατότητα στις τοπικές κοινωνίες να καθορίζουν μέσα από την τοπική συμμετοχική καθολική δημοκρατική διαβούλευση υπό την αιγίδα του τοπικού θεσμικού φορέα(Δήμου), τις χρήσεις της γης, δηλαδή τι δραστηριότητα μπορεί να αναπτυχθεί και πού στο νησί.

Η υποχρεωτική συμμετοχή των πολιτών θα εξασφάλιζε την μέγιστη νομιμοποίηση των αποφάσεων και την αποτροπή των οποιονδήποτε «αδικιών» θα μπορούσαν να προκύψουν. Επίσης θα αδυνάτιζε την επιρροή οποιονδήποτε θεσμικών ή εξωθεσμικών κέντρων έξω από το νησί, τα οποία διαχρονικά με βάση την πολύ προσωπική οπτική τους και συμφέρον, ρυθμίζουν αποσπασματικά τις χρήσεις γης στο νησί, ζημιώνοντας τους πολλούς και ανύποπτους πολίτες. Είναι πραγματικά σπατάλη συχνά να καταναλώνεται τόση ενέργεια και προσπάθεια σε μορφή διαμαρτυρίας και να μην ενσωματώνεται αυτή η ενέργεια στο επίπεδο του σχεδιασμού και πάντως πριν τη λήψη των όποιων αποφάσεων, πολύ περισσότερο δε, όταν αφορά αποφάσεις για την τύχη του νησιού τα πολλά επόμενα χρόνια.

Η ουσιαστική συμμετοχή προσώπων ή φορέων στο πλαίσιο μιας γνήσια δημοκρατικής διαδικασίας, έχει καθοριστική σημασία για την επίλυση συγκρούσεων και ανταγωνιστικών τάσεων, όπου αναπόφευχθα υπάρχουν ως προς την πρόσβαση, κατανομή και χρήση των τοπικών αναπτυξιακών πόρων, στο πλαίσιο της διαδικασίας που οδηγεί στην Ολοκληρωμένη ανάπτυξη.

Εξάλλου δεν πρέπει να αγνοούμε ότι η χωροταξία, δηλαδή ο καθορισμός των χρήσεων γης, είναι η επιστήμη που καθορίζει, ρυθμίζει και κατανέμει την ανάπτυξη σε κάθε τόπο με δίκαιο τρόπο για το κοινωνικό σύνολο. Και βέβαια μόνο μέσα από αυτή τη διαδικασία προστατεύεται αποτελεσματικά και συνολικά το φυσικό και πολιτιστικό μας περιβάλλον, το οποίο αποτελεί την πρώτη ύλη της βαριάς μας βιομηχανίας, του τουρισμού.

Τα παραπάνω μόνο μέσα από ένα συντεταγμένο πλαίσιο τεχνικής, κοινωνικής και θεσμικής στο επίπεδο του Δήμου, διαδικασίας θα μπορούσαν να αντιμετωπιστούν. Τα αποτελέσματα της διαδικασίας θα μπορούσε μέσα από ένα ανοιχτό Πανκυθηριακό συνέδριο να εμπλουτιστούν και νομιμοποιηθούν, όπως κατεπενάληψη στο παρελθόν έχω προτείνει.

Έτσι, μέσω εξαντλητικού διαλόγου και ανοιχτής δημοκρατικής διαβούλευσης θα δρομολογηθεί η επίλυση χρόνιων προβλημάτων του νησιού, θα προστατευτεί το φυσικό και πολιτιστικό μας περιβάλλον σε αρμονία με την Αξιοβίωτη Ανάπτυξη και τελικά θα διασφαλιστεί η κυριότητα και αξία της προσωπικής περιουσίας του κάθε Τσιριγώτη.

Προς την κατεύθυνση αυτή, σαν ελάχιστη συμβολή αρχικά δεσμεύομαι να δημοσιοποιήσω προσεχώς, τα αποτελέσματα σχετικής μελέτης που εκπόνησα για την Ολοκληρωμένη Αξιοβίωτη Τοπική Ανάπτυξη μικρών νησιών(εστιάζοντας στο νησί των Κυθήρων), η οποία τεκμηριώνει τα παραπάνω αναγραφόμενα. Το σύνολο της μελέτης αυτής ελπίζω ότι θα εκδοθεί σύντομα σε έντυπη μορφή.


Με εκτίμηση

Στάθης Εμμανουήλ
Διπλ/χος Μηχ/γος & Πολ/κος Μηχανικός
Msc Περιβαλλοντικό Σχεδιασμό Πόλεων και Κτιρίων
Νομαρχιακός Σύμβουλος Πειραιά